چگونه دندان‌های کودکان خود را سالم نگه داریم؟

سلامت دهان و دندان کودکان پایه و اساس داشتن دندان‌هایی سالم و قوی در بزرگسالی است. رعایت بهداشت دهانی در کودکان کمک می‌کند تا تغذیه، تکلم، رشد اجتماعی و… نیز در آنان بهبود پیدا کند. به همین منظور، نیاز است تا در ابتدا، والدین از نحوه صحیح مسواک زدن و روتین بهداشت دهانی برای کودک مطلع شده؛ و سپس این دانش را به کودک نیز انتقال دهند تا بتواند به مرور و به تنهایی، این روند را انجام داده و به آن عادت کند.

آموزش‌ها بهتر است ابتدا به صورت بازی محور ولی با اطلاعات کافی از نوع تجهیزات مورد نیاز و روند اجرای اصولی بوده؛ و به مرور آن را تبدیل به یک روتین قطعی در طول روز کرد. این روند، کودک را از سنین پایین به رعایت بهداشت تشویق می‌کند.

در ادامه، به بررسی اهمیت سلامت دهان و دندان کودکان، و نیز راهکار‌های لازم برای انجام آن پرداخته شده است.

اهمیت بهداشت دهان و دندان در کودکان

رعایت بهداشت دهان و دندان در کودکان تأثیر چشمگیری بر سلامت عمومی آنان و بهبود وضعیت دهان و دندان آنان در سنین بزرگسالی دارد. از دلایل اهمیت این موضوع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• با رعایت بهداشت دهانی، از بروز بیماری و التهابات مختلف مثل پوسیدگی دندان، انواع عفونت‌های لثه و… جلوگیری می‌شود. گرچه بنا به تفکر برخی، دندان‌های شیری اهمیت کمی داشته و با افتادن و رشد رویش دندان دائمی، این مشکلات برطرف می‌شود؛ اما لازم به ذکر است که عفونت در دندان شیری می‌تواند منجر به اختلال در رشد و یا بروز مشکلاتی در دندان دائمی نیز شود. در نتیجه داشتن دندان دائمی سالم، در گرو رعایت بهداشت برای دندان‌های شیری است.
• داشتن دندان و لثه سالم قوی برای تغذیه مناسب ضروری است. مشکلات لثه و دندان، مانع از جویدن صحیح و حتی گا‌هاً عدم اشتها می‌شوند. این مسأله بر رشد و سلامت و ایمنی بدن اثر نامطلوب خواهد داشت.
• داشتن دندان‌هایی سالم، اعتماد به نفس کودک را افزایش می‌دهد؛ در نتیجه اثر مثبتی در تعاملات اجتماعی، موفقیت‌ها و غیره دارد.
• کودکان در سنین کم، در اوج یادگیری و شکل‌گیری عادت‌ها هستند. آموزش صحیح رعایت بهداشت دهانی در این دوره با کمک روش‌های مناسب و هیجان‌انگیز، این مسأله را برای آنان جذاب کرده و تبدیل به یک عادت مفید در بزرگسالی می‌کند.

سن شروع مسواک زدن کودکان

رعایت روتین بهداشتی دندان و لثه از سنین نوزادی باید آغاز شود. در سنین نوزادی، دندان‌ها قابل روئیت نیستند اما در زیر لثه قرار داشته و رعایت بهداشت از همان دوران باید آغاز شود.

روتین بهداشتی برای کودکان به شرح زیر است:

دوران نوزادی

از سنین ۰ تا ۶ ماهگی، نوزاد هنوز دارای دندان قابل روئیت نیست؛ اما شروع بهداشت دهانی باید آغاز شود. به همین منظور، می‌توان با کمک یک گاز استریل مرطوب، به آرامی لثه‌های کودک را تمیز کرد تا دندان‌هایی سالم رشد کند.

شروع رشد دندان‌ها

از دوره ۶ ماهگی تا ۱ سالگی، رویش دندان‌ها آغاز می‌شود. در این دوره، می‌توان با کمک مسواک مخصوص نوزادان و آب، دندان‌های نوزاد را به ارامی مسواک‌زده و آن را روی لثه نیز کشید.

دوران کودکی اولیه

دوران کودکی اولیه به سنین ۱ تا ۳ سال گفته می‌شود. در این دوره، به مرور مصرف خمیر دندان کودک در حد بسیار کم شروع شده و می‌توان مسواک نوزادی را با مسواک‌های کودکان جایگزین کرد.

دوران پیش از مدرسه

از سنین ۳ تا ۶ سال، به مرور مصرف خمیر دندان برای کودک افزایش یافته و کودک قادر است به تنهایی مسواک زدن را شروع کند. این سنین بهترین مرحله برای آموزش دهی روش اصولی رعایت بهداشت به کودک هستند. بررسی مقاله چند بار در روز باید دندان‌هایمان را مسواک بزنیم؟ اطلاعات دقیق‌تری در این زمینه به شما خواهد داد.

دوران مدرسه

از سنین ۶ سال به بالا، مسواک‌ها از استحکام بیشتری برخوردار شده؛ حجم خمیر دندان کودک افزایش پیدا کرده و دفعات مسواک زدن نیز باید بیشتر شود. در این دوره، با نظارت والدین، استفاده از نخ دندان و دهانشویه نیز باید آغاز شود. این مرحله از سن، شروع سن ریزش دندان‌های شیری و رشد دندان‌های دائمی است. در نتیجه باید نظارت دقیقی روی سلامت دهانی کودک وجود داشته باشد. به منظور دریافت اطلاعات دقیق‌تر از نحوه اصولی و صحیح مسواک زدن، مطالعه مطلب طرز صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن نیز توصیه می‌شود.

خرید انواع محصولات بهداشت دهان و دندان کودکان

محصولات بهداشتی برای سلامت دندان کودکان و نوزادان بسیار متنوع بوده و بر اساس اهداف و شرایط و رده سنی کودک، می‌توان انواع مختلفی از این محصولات را خریداری کرد.

برای رده سنی نوزادان، اصلی‌ترین تجهیزات بهداشتی، مسواک‌های انگشتی هستند. این مسواک‌ها از جنس سیلیکون و قابل شست و شو هستند. این مسواک روی سطح انگشت قرار گرفته و والدین آن را می‌توانند روی لثه نوزاد بکشند؛ سپس شست و شو و ضدعفونی نمایند. علاوه بر این، مسواک‌هایی بسیار نرم نیز به همین منظور طراحی شده که برای سنین بالاتر مثل ۱ ساله مناسب هستند.

خمیردندان‌های مناسب این رده سنی نیز خمیردندان‌هایی ضدعفونی‌کننده ولی خوراکی هستند تا در صورت بلع، مشکلاتی برای نوزاد ایجاد نکنند.

برای کودکان، مسواک‌هایی با برس‌های نرم و سری کوچک طراحی شده است تا به خوبی درون دهان کودک قرار بگیرد. از بهترین مسواک‌ها برای این سنین، مسواک‌های برقی مخصوص کودکان هستند. مسواک برقی کودکان با داشتن قابلیت تنظیم فشار، سنسور زمانی و دیگر برنامه‌های پاک کنندگی، به خوبی دندان کودک را پاکسازی کرده و امکان پوسیدگی را به حداقل می‌رساند. این مسواک‌ها دارای دسته کوچک و طراحی خاص هستند تا توجه کودک را به خود جلب کنند.

خمیر دندان مخصوص این رده سنی دارای طعم ملایم، رایحه‌های مطلوب و فلوراید کمتر نسبت به بزرگسالان است.

نخ دندان‌های مناسب کودکان معمولاً به صورت نخ دندان‌های دسته دار بوده و از لطافت زیادی برخوردار است.

انواع دهانشویه مناسب این سننی، فاقد الکل بوده و دارای طعم ملایم است که کودک بتواند آن را به طور روزانه یکبار استفاده کند. مصرف دهانشویه باید حتماً تحت نظارت والدین انجام شود تا از هرگونه احتمال بلع آن جلوگیری شود.

ژل فلوراید تحت نظارت و تجویز دندانپزشک بوده و به تقویت مینای دندان، برای کودکانی با ضعف مینای دندان توصیه می‌شود.

انواع مکمل‌های جویدنی، قرص‌ها و آبنبات‌ها نیز در دسته این محصولات بهداشتی قرار دارند.

لازم به ذکر است که برخی دیگر از محصولات نیز در دسته تجهیزات بهداشت دهان و دندان قرار دارد؛ مثل لیسک نوزاد (مخصوص خارش لثه در سنین رویش دندان)، گارد دهانی یا محافظ (مخصوص کودکانی با تحرک زیاد)، و….

دنداک عرضه‌کننده متنوع‌ترین و با کیفیت‌ترین محصولات بهداشتی، مطابق با تکنولوژی و استاندارد‌های روز جهان است.

مراقبت از دندان‌های کودک

مراقبت از دندان کودکان تا سنین کودکی اولیه به طور کامل به عهده والدین است. تا پیش از ۲ الی ۳ سالگی، کودک قادر به رعایت بهداشت نبوده و انجام روتین بهداشتی باید توسط والدین انجام شود. پس از آن، آموزشات آغاز شده ولی کماکان باید نظارت دقیقی روی اجرای اصولی وجود داشته باشد.

با رسیدن کودک به سنی که قادر به انجام مسواک زدن باشد، این کار به وسیله مسواک‌هایی با طراحی جذاب، و آینه‌های کوچک می‌تواند شروع شود. والدین باید مسواک زدن را به طرز صحیح یاد گرفته و این اطلاعات را به فرزند خود نیز منتقل کنند.

به منظور دستیابی به نتیجه مطلوب‌تر، این آموزشات می‌تواند با تشویق و پاداش‌های کوچک همراه باشد. برای مطالعه اطلاعات بیشتر در این زمینه، مطالعه مطلب راهکار‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان نیز مفید خواهد بود.