حفظ بهداشت دهان و دندان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. چرا که سلامت این بخش از بدن بر سلامت کل بدن و وضعیت بهداشت عمومی بدن نیز اثرگذار است. هرگونه بیماری و آلودگی در این بخش، مستقیماً به بخشهای دیگر مثل سیستم گوارش انتقال پیدا میکند.
این کار را به روشهای مختلفی میتوان انجام داد؛ مثل مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و دهانشویه، طب سنتی خانگی و…. هرکدام از این روشها نقشی در جلوگیری از پوسیدگی دندان در خانه دارد که به طور دقیقتری به بررسی هرکدام پرداخته خواهد شد.
۱. مسواک زدن صحیح دندان
مسواک زدن، اولین و اصلیترین روش جلوگیری از پوسیدگی دندان است. مسواک زدن باید با کمک مسواکهای صحیح و حرفهای و به روش صحیح انجام شود. انواع مختلفی از مسواک وجود دارد؛ که در یک دستهبندی کلی، به دو نوع مسواک دستی و برقی تقسیم میشود. مسواک دستی از رایجترین نوع مسواک است و استفاده از آن در بین افراد رواج زیادی دارد. با این حال، این مسواکها قادر به پاکسازی دقیق شیارها و فضای بین دندانی نیستند و در صورت عدم استفاده صحیح و اصولی از آن، تأثیر مثبتی نخواهد داشت.
در مقابل آن، مسواکهای برقی قرار دارند. مسواکهای برقی جایگزینی عالی برای نوع دستی هستند. این محصول دارای سریها و برنامههای متفاوتی است که به خوبی تمامی فضای بین دندانی، سطح دندان و لثهها را پاکسازی میکند. علاوه بر این، با تنظیم برنامههای مختلف، میتوان آن را برای مصارف روزانه، سفید کردن، جرمگیری و… تنظیم کرد.
مسواکهای برقی بهترین جایگزین برای مسواک دستی هستند که میتوانند سطح بهداشت دهان و دندان را تا حدود چشمگیری افزایش دهند. استفاده از آن برای تمامی افراد آسان بوده و برخلاف مسواک دستی، نیاز به اطلاعات حرفهای در مورد مسواک زدن وجود ندارد.
در مطلب چند بار در روز باید دندانهایمان را مسواک بزنیم؟ اطلاعات دقیقتری در ارتباط با نحوه و شرایط مسواک زدن صحیح برای حفظ بهداشت دهانی مطالعه کنید.
۲. نحوه صحیح نخ دندان زدن
در کنار مسواک زدن، نخ دندان کشیدن از دیگر راهکارهای خانگی مهم در بهداشت دندانها است. مسواک به خوبی قادر به حذف مواد غذایی باقیمانده بین دندان و لثه نیست؛ و نیاز به روشی تکمیلی مثل نخ دندان برای حذف کامل این مواد است.
نخ دندان منجر به پیشگیری از پوسیدگی بین دندانی شده، احتمال خطر بیماریهای لثه را به حداقل رسانده و بوی دهان را نیز بهبود میبخشد.
انواع مختلفی از نخ دندان وجود دارد؛ از جمله:
- نخ دندان معمولی، مناسب برای افرادی با فضای بین دندانی متوسط.
- نخ دندان مومی، مناسب برای افرادی با فضای تنگ بین دندانی.
- نخ دندان بدون موم، دارای بافتی نسبتاً زبرتر.
- نخ دندان طعمدار.
- نوار دندان (Dental Tape)، برای افرادی با فضای زیاد بین دندانی
- نخ دندان سوپرفلاس (Super Floss)، مناسب افرادی با ارتودنسی، دارای بخشهای سفت و نرم اطراف بریس، پل و ایمپلنتها.
هر کدام از این نوع نخ دندانها از برندهای مختلفی بوده و استفاده از بهترین برند، میتواند تأثیر چشمگیری در نتیجه نهایی داشته باشد. اما علاوه بر برند، نحوه اصولی نخ دندان کشیدن نیز بسیار حائز اهمیت است. عدم استفاده صحیح از این محصول، نه تنها مواد غذایی را از بین دندانها خارج نمیکند، بلکه با زخم کردن لثه و یا حتی آسیب رساندن به مینای دندان، منجر به خطرات جدیتری نیز خواهد شد.
به منظور اجرای صحیح این کار، مقداری در حدود ۴۰ سانتیمتر از نخ را بریده، دور انگشت میانی هر دو دست پیچیده و آن را به حالت حرف C به آرامی بین دندانها بکشید. این نخ را در فضاهایی بکشید که مسواک قادر به دسترسی به آن نیست.
این کار را برای تمامی دندانها انجام دهید. به منظور کسب اطلاعات دقیقتر در ارتباط با نحوه اصولی نخ دندان کشیدن، مطلب طرز صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را نیز مطالعه نمایید.
۳. دهان شویه
دهان شویه، مکملی مهم در کنار مسواک و نخ دندان است. این مایع با دارا بودن ترکیبات ضدعفونیکننده، منجر به کاهش باکتریهای دهانی، جلوگیری از پوسیدگی دندان، کاهش پلاک میکروبی و… خواهد بود. علاوه بر این، مینای دندان را تقویت کرده و استقامت آن را افزایش خواهد داد.
دهانشویهها انواع مختلفی دارند؛ از جمله:
- دهانشویه ضدعفونیکننده، جهت کنترل پلاک میکروبی و کاهش التهاب لثه.
- دهانشوبه حاوی فلوراید، به منظور افزایش مقاومت دندان در برابر پوسیدگی.
- دهانشویه درمانی، که معمولاً در شرایط خاص و توسط دندانپزشک تجوی میشود.
- دهانشویه ضد بوی بد دهان، مناسب افرادی که از مشکلات در این زمینه رنج میبرند.
- دهانشویههای طبیعی حاوی مواد ارگانیک مثل روغن نعناع، روغن درخت چای و آلوئه ورا، مناسب افرادی که به دنبال حذف مواد شیمیایی از روتین روزانه خود هستند.
هر نوع از این دهانشویهها طریقه مصرف خاص خود را دارند. برخی از آنان طبق دستورالعمل، میتوانند مورد استفاده روزانه قرار بگیرند. در برخی دیگر از نمونههای قویتر، این مصرف محدود شده و مثلاً باید هفتهای یک مرتبه الی دو مرتبه استفاده شوند.
به طور کلی، بهتر است بعد از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، به اندازه یک سر از محلول را در دهان ریخته و به آرامی قرقره کرده؛ سپس تف کنید. هیچ مقداری از محلول بلعیده نشود. به منظور بهبود عملکرد، توصیه میشود تا ۳۰ دقیقه الی یک ساعت پس از قرقره کردن، از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید.
۴. تغذیه و نقش آن در بهداشت دهان و دندان
تغذیه صحیح یکی از بهترین و آسانترین روشهای کنترل پیشگیری از بیماریهای دهان و دندان است. مصرف برخی غذاها، تأثیر مثبت مستقیمی بر سلامت دندان و لثه دارد و به تقویت آن کمک میکند. این مواد غذایی شامل:
- مواد غذایی حاوی کلسیم و فسفر، مثل لبنیات، مغزها، تخم مرغ و….
- ویتأمین D منجر به افزایش جذب کلسیم شده و در غذاهایی مثل ماهی چرب، زرده تخم مرغ و… موجود است.
- ویتأمین C نقش کاربردی در سلامت لثهها دارد و در موادی مثل مرکبات، توتها، فلفل دلمه و… وجود دارد.
- فیبر در موادی مثل میوه و سبزیجات خام وجود داشته و به تمیز کردن دندان، تحریک تولید بزاق و جلوگیری از تجمع پلاک کمک میکند.
- آب به نوبه خود نقش مهمی در شست و شوی دهان دارد. پس از مصرف هر وعده غذایی به خصوص مواد حاوی قند، مصرف آب به جلوگیری از تجمع مواد غذایی کمک میکند.
در مقابل این مواد، برخی دیگر از مواد غذایی نقش مستقیمی در تخریب بافت مینای دندان و آلودگی دهانی دارند؛ از جمله:
- قند و نشاسته
- غذا و نوشیدنیهای اسیدی
- مواد غذایی چسنبده مثل کارامل، تافی، پفک
- مواد غذایی حاوی رنگدانه زیاد و ماندگار مثل قهوه، سسهای صنعتی
و … . حذف این مواد و جایگزینی آنان با مواد غذایی سالم، میتواند روند تخریب بافت دندان و لثه را تاحدود چشمگیری کاهش دهد. در مطلب تأثیر تغذیه بر سلامت دهان و دندان به طور کامل و جامعتری به بررسی این موضوع پرداخته شده است و به کمک آن میتوانید به راحتی و با کنترل مواد غذایی مصرفی، تأثیر چشمگیری در این زمینه دریافت کنید.
۵. جلوگیری از پوسیدگی دندان طب سنتی
طب سنتی از پرطرفدارترین روشها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و تقویت آن است. طبق اصول طی سنتی، راهکارهای متفاوتی به این منظور وجود دارند.
- روغن کشی با کمک روغن کنجد یا روغن نارگیل به کاهش باکتری و جلوگیری از پلاک و بوی بد دهان کمک میکند.
- میخک دارای قابلیت ضد التهابی و ضد باکتری بوده و با قرار دادن آن روی دندان آسیب دیده، درد و التهاب تا حدود زیادی کاهش پیدا میکند.
- جویدن برگ نعناع، تازگی نفس و کاهش باکتریهای دهانی را به همراه دارد.
- آلوئه ورا به صورت ژل با نوشیدنی حاوی این ماده، به کاهش باکتری و التهابات کمک میکند.
- سرکه سیب، ترکیبی قوی بوده که میتواند به عنوان دهان شویه مصرف شود.
- آب نمک برای جلوگیری از پوسیدگی دندان مؤثر بوده و به عنوان ضدعفونیکننده طبیعی عمل میکند.
عادت مضر روزانه برای دندان
برخی از عادات روزانه، در دسته عادات مضر قرار داشته و به مرور و یا به طور ناگهانی، آسیب دندان و دهان را به همراه دارند. نمونهای از این عادات عبارتند از:
- جویدن اجسام سخت مثل یخ، ناخن و….
- مصرف دخانیات، سیگار و….
- استفاده از دندان برای باز کردن اجسام مثل شکستن مغزها، باز کردن بستهها و….
- استفاده ناصحیح از تجهیزات بهداشتی، مثل مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن به روش غلط، تعداد دفعات زیاد برای انجام این کارها و….
این موارد، هرکدام به بخشی از سلامت دهانی آسیب میرسانند. برخی منجر به آسیب به لثه، دندان، پرزهای زبانی، و حتی آسیب به دیگر ارگانهای بدن خواهند شد.
روتین مراقبت از دهان و دندان
با توجه به مواردی که پیشتر ذکر شد، داشتن یک روتین دهان و دندان بسیار آسان بوده و نیاز به مراجعه به دندانپزشک را به حداقل میرساند.
مناسبترین روتین دهانی به شرح زیر است؛ البته این روتین کلی بوده و بستگی به شرایط فرد، نوع مواد مورد استفاده و… نیز دارد:
- مسواک زدن در دو نوبت؛ صبح قبل از مصرف صبحانه و شب قبل از خواب.
- نخ دندان کشیدن یکبار در روز؛ ترجیحا قبل از خواب شبانه.
- دهانشویه طبق دستورالعمل روی جلد، یکبار در روز و یا دو الی سه بار در هفته بعد از مسواک و نخ دندان قبل از خواب.
- تمیز کردن زبان و لثه به کمک مسواک مخصوص یا تمیزکنندههایی با این منظور؛ دو بار در روز.
- نوشیدن آب پس از مصرف هرنوع ماده غذایی.
- معاینات و چکاپ پزشکی هر ۶ ماه یکبار.
دنداک، ارائه دهنده برترین تجهیزات مراقبتی و روتین دهان و دندان بوده و محصولات را از برندهایی متنوع، با کیفیت عالی به مشتریال ارائه میدهد.